استخرهاي سر پوشيده در تمام فصول مشتاقان فراوان دارند. آب استخر ناقل خوبي براي انتقال بيماري هاي مختلف، باكتريال، انگلي و قارچي است.

مراكز كنترل و پيشگيري بیماریهای آمريكا توصيه می کند كه براي رفتن به استخر، درياچه و يا دريا ها حتما حوله و كرم ضدآفتاب به همراه داشته باشيد و نسبت به اين امر كه با چند تن ديگر در آب مشترك شنا مي كنيد هوشيار و گوش به زنگ باشيد.

كارشناسان اين مراكز اعلام كردند كه استخرهاي عمومي در ايالات متحده با افزايش تعداد مبتلايان به بيماريهاي آب هاي تفريح گاهها روبرو هستند كه دليل آن وجود ميكروارگانيسم ها در اين آبهاست.

اين روند نگران كننده است چرا كه اين ارگانيسم ها مي تواند باعث بروز بيماريهاي جدي و حتي موجب مرگ افراد شوند. از آنجا كه تعداد افراد مراجعه كننده به اين استخرها و تفريح گاههاي آبي عمومي در آمريكا روبه افزايش است، اين مراكز مردم را به توجه بيشتر به بهداشت آبي كه در آن شنا مي كنند، توصيه مي نمايند.

به گفته يك اپيدميولوژيست آمريكايي، شنا كردن ورزش مهمي است كه بايد براي بهره مندي از مزاياي آن ادامه پيدا كند، اما حقيقت اين است كه بسياري از كشورها به بهداشت اين تفريح گاهها توجه نمي كنند. به گفته اين كارشناس اعتماد به اين كلر مي تواند تمام آلودگي هاي خطرزاي اين آبها را از بين ببرد يك تصور غلط است و به علاوه حتي اگر اين قبيل امور رعايت شود باز نمي توان از عدم وجود فضولات و پس مانده هاي انساني در اين آبها اطمينان حاصل كرد. تمام ميكروارگانيسم هاي بيماريزا از قبيل باكتريها، ويروس ها، تك يافته اي ها و كرم ها در پس مانده هاي انساني وجود دارند كه به راحتي از طريق اين آبهاي عمومي منتقل مي شوند.

از مهمترين دستورالعمل هاي بهداشتي كه در اين زمينه ارايه شده، مي توان به نكات زير اشاره كرد:

1- اگر به بيماري اسهال مبتلا هستيد از رفتن به داخل آب خودداري كنيد. توجه به اين امر به ويژه براي كودكاني كه هنوز پوشك مي شوند مهم است، چرا كه ممكن است در صورت وارد شدن به داخل آب، محيط را آلوده كرده و ديگران را بيمار كنند.

2- آب استخر را به هيچ وجه وارد دهان نكنيد.

3- بهداشت خود را به دقت رعايت كنيد. پيش از شنا حتما دوش بگيريد و دست هاي خود را پس از اجابت مزاج بشوييد. آلودگي هاي پوست بدن شما به راحتي در آب منتقل مي شود.

4- حتما كودكان خردسال خود را در فواصل زماني كوتاه حمام كرده و پوشك آنها را عوض كنيد. اگر منتظر بمانيد تا خود آنها اعلام نياز كنند، حتما دير شده است.

5- پوشك كودكان را در كنار استخر عوض نكنيد و حتما به سرويس بهداشتي مراجعه كنيد، چرا كه آلودگي از روي سطح و اجسام قابل انتقال است.

6- كودكان را قبل از وارد شدن به آب با آب و صابون تميز بشوييد.

همچنين كارشناسان آژانس حفاظت محيط زيست آمريكا در مورد شنا كردن در آب هاي آزاد مانند درياچه و درياها رعايت نكاتي را ضروري مي دانند كه در ذيل مطرح شده است.

1- از شنا كردن بلافاصله پس از بارش باران در آب هاي آزاد خودداري كنيد. باران عمدتا آلودگي ها را شسته و به نزديكي زمين هاي اطراف درياچه ها، رودخانه ها، درياها و نهرها مي آورد.

2- مراقب وجود لوله هاي پوسيده در كنار دريا باشيد و هرگز در نزديكي آنها شنا نكنيد چرا كه آبي كه از اين لوله ها خارج مي شود حاوي آلودگي هاي بسياري است.

3- از شناكردن در آب هاي حاوي زباله، مواد چربي و ساير پس مانده هاي جامد خودداري كنيد، اين آبها حاوي ميكروارگانيسم هاي بيماريزا هستند.

همچنین محققین عنوان می کنند که آب استخرها می تواند موجب آلرژی یا تشدید بیماری آسم می شود . در واقع ، موادی که برای تصفیه و میکروب زدایی آب استخرها استفاده می شود، مشخصاً کلر، باعث ایجاد برخی آلرژی ها می شود.

نکته مهم این است که میزان مصرف کلر از نظر بهداشتی ، استاندارد مشخصی دارد. اما مصرف کم آن باعث ازدیاد میکرب ها وقارچ ها می شود و از سوی دیگر، مصرف زیاد آن آلرژی زا و تشدید کننده بیماری است.

این آلرژیها، علائم چشمی به صورت قرمزی ، خارش ، ریزش اشک و تحریک و سوزش چشم ویا علائم بینی مثل عطسه ، آبریزش ، خارش و گرفتگی بینی ایجاد می کنند. دربیماران مبتلا به آسم نیز علائمی چون سرفه ، خس خس وتنگی نفس دیده می شود. این علائم ، زمانی که فرد درآب است یاحتی ساعت ها بعد ازتماس با آب ، می تواند بروز کند یا تشدید شود.

برذای جلوگیری از این مشکل به نکات زیر توجه کنید :

اگر شدت حساسیت افراد نسبت به آب استخر کم باشد ، به طوری که به سرعت نیز برطرف شود وبیمار را خیلی آزار ندهد ، موضوع مهمی نیست. اما اگر این حساسیت زیاد باشد ما توصیه می کنیم افراد داروهای پیشگیرانه ، مصرف کنند. برای مثال، قبل از رفتن به استخر می توانند از اسپری مخصوص استفاده کنند. درمواردی نیز که علائم حساسیت خیلی شدید است و به سادگی بر طرف نمی شود، در واقع توصیه می کنیم که اصلاً از استخر استفاده نشود.

بیماری های پوستی
آب آلوده و غیر استاندارد استخرها، بیماری ها و ناراحتی های پوستی ایجاد می کند . مهمترین بیماری هایی که آب آلوده ایجاد می کند، قارچی ، زگیل و کچلی هستند که جزوهمان بیماریهای قارچی محسوب می شوند . اما، از آن طرف دیگر اگر برای جلوگیری از آلودگی آب ، کلر زیادی مصرف شود، ممکن است کسانی که زمینه آلرژی های پوستی دارند در برابر این مقدار کلر، واکنش نشان دهند و پوست شان خشک شده و خارش و اگزمای پوستی پیدا کنند.
استخر روباز، مشکل آفتاب را دارد که می تواند آسیب جدی به پوست وارد کند.آسیب حاد استخرهای رو باز را آفتاب سوختگی ، تورم و قرمزی می داند که در دراز مدت می تواند باعث تغییر رنگ پوست و ایجاد ” کک ومک” شده و نهایتاً در صور تکرار زیاد ممکن است منجر به سرطان پوست شود.

آفتاب به مقدار خیلی کم، برای چند دقیقه به اندازه ای که منجر به قرمزی پوست نشود، مفید است. بنابر این ، توصیه ما این است که در هنگام آب تنی خودتان را از آفتاب دور نگه دارید. چون درطول روز به اندازه کافی از آفتاب برخور داریم.

تغییر رنگ وشکنندگی مو
تغییررنگ و شکنندگی مو نیز می تواند از عوارض آب استخر باشد. به جز مورد کلر که دراین زمینه تاثیر گذار نیست، آب اگر مس هم داشته باشد و در واقع ، لوله ها مس آزاد کنند، این مس می تواند روی مو رسوب کرده و تا اندازه ای رنگ آن را تغییر دهد. به همین دلیل، باید افراد حتماً از کلاه استفاده کنند و بعد از شنا نیز دوش بگیرند. البته بهترین راه این است که اگر در استخر های عمومی امکان به کارگیری این روش نیست ، حداقل در استخرها یی که با ثبت نام عضو می گیرند ، ابتدا افراد علاقه مند ، توسط یک پزشک متخصص معاینه شوند که اگر سابقه بیماری قارچی یا زگیل دارند بعد از درمان ، پذیرفته شوند.

بهداشت شنا کردن

عوامل عفونت های ذیل در استخری با مراقبت ضعیف ممکن است وجود داشته باشد.

– عفونت های ویروسی و قارچی، مثل عارضه خارش پای شناگران که یک بیماری قارچی پوست است.

– عفونت چشم، گوش، گلو و بینی

– عفونت های بخش فوقانی تنفس

– عفونت های روده ای

آنچه شناگران در استخر باید به آن توجه کنند :
– قبل از ورود به استخر بدن خود را با یک شوینده مناسب شستشو دهید.

– قبل از ورود به استخر پای خود را در داخل حوضچه کلر قرار دهید.

– به همه کسانی که به استخر می روند توصیه می شود پیش از ورود به استخر مثانه خود را تخلیه کنند.

– از تف کردن، مضمضه کردن آب، شستن و خارج کردن ترشحات بینی و… خودداری کنید.

– هنگام شنا کردن خلط گلوی خود را به آب استخر وارد نکنید. ترجیحاً هنگام ابتلاء به بیماری توأم با خلط عفونی، به شنا نپردازید.

– اگر بیماری پوستی از قبیل بیماریهای قارچی قابل سرایت دارید به هیچ عنوان به استخر عمومی مراجعه نکنید.

– بعد از استخر نیز بدن خود را شستو دهید.

آنچه متصدیان استخر باید توجه کنند :
– کلر آزاد باقیمانده استخر حداقل 2-5/1 میلی گرم در آب باشد مقادیر کمتر از این میزان ممکن است عواملی از قبیل کریپتوسپوریدیوم را از بین نبرد.
– مرتباً محیط استخر را تمیز کنید و آب آن را به دفعات کافی تخلیه و تعویض نمائید.

– آب استخر را جهت وجود باکتریهای کلی فرم و پسودوموناس کنترل کنید، این دو می توانند شاخصهای مناسبی جهت سنجش میزان کارایی سیستم های ضدعفونی کننده و بهداشت آب باشند.

ایمنی شناگران

خودداری از دویدن در محیط استخر، شنا کردن در عمق متناسب با توانایی شنا کردن و اجتناب از بازی و شوخی های خطرناک می تواند ایمنی نسبی افراد را تأمین کند. استفاده از وسایل مورد نیاز جهت شنا از قبیل عینک، گوشی و دماغی را فراموش نکنید.
چنانچه دچار خستگی و گرفتگی عضلانی شدید از شنا کردن در قسمتهای عمیق خودداری کنید.

از شنا کردن در دریا هنگامی که شرایط طوفانی وجود دارد پرهیز کنید.

شاخص های بهداشتی کیفیت آب استخرهای شنا
دانش انتقال بیماری ها مؤید آن است که برخی از بیماری ها بر اثر استقرار یا راهبری نادرست و کلر زدن نامناسب استخرها شنا از تماس و یا بلعیدن آب آلوده ایجاد می شود که از بین آنها می توان حصبه، اسهال، هپاتیت عفونی و بیماری های معدی ـ روده ای، کونژنکتیویت، تراخم، لپتوسپیروز، بیماری قارچی و عفونت های پوستی، شیستوزو میازیس و ژیادریوزیس، خارش پای شناگر، بیماری های دستگاه فوقانی تنفسی نظیر عفونت سینوس ها، گلودرد عفونتی، عفونت گوش میانی، التهاب مکرر پوشش های مخاطی چشم ها، گوش ها و گلو را نام برد.

کاربرد مازاد بر نیاز آلوم و عدم تنظیم PH و مواجه شدن با سطوح حفاظت نشده بدن، سبب التهاب، تحریک، خارش و عفونت می شود. انقباض پوست در هنگام غوطه ور شدن در آب، ورود مستقیم آب آلوده را به داخل بینی و چشم میسر می سازد.

۲۶ مورد شیوع بیماری با ابتلا ۱۳۶۳ نفر، بر اثر استفاده از آب های مراکز تفریحی و شنا از سال ۱۹۸۸ به مراکز کنترل بیماری ها در آمریکا گزارش شده است.

عامل بیماری زائی در استخرهای آب گرم، سودوموناس و لژیونلا در دریاچه عامل بیماری shigella sonnei و Norwalk virus و اختلالات معدی روده ای حاد و برخی دیگر از لپتوسپیراوژیاردیا، نام برده شده است.

ناراحت های چشم، گوش، بینی و گلو، اختلالات معدی ـ روده ای و تحریکات پوستی از شایع ترین عوارض و مشکلات ناشی از استخرهای غیربهداشتی است.

براساس داده های محدود، شنا در آب دریاچه ای که میانگین میزان کلی فرم آن ۲۳۰۰ در ۱۰۰ میلی لیتر آب باشد، از نظر آماری، افزایش وقوع بیماری را موجب می شود. شنا در آب رودخانه که تراکم میانه کلی فرم (density median coliform) آن۲۷۰۰ در میلی لیتر است، موجب افزایش معنی دار آماری بیماری های روده ای می شود و چنانچه شناگران در سنین ۵ تا ۱۹ سال باشند، موارد وقوع بیماری بیشتر است. افرادی که در دریائی با معیار و ضوابط بهداشتی غیرقابل پذیرش، شنا می کنند، نسبت به افرادی که از دریای نسبتاً غیرآلوده استفاده می کنند، بیشتر دچار اختلالات گوارشی می گردند.

مطالعات گسترده نشان داده است که علائم بیماری های دستگاه تنفسی و گوارشی در بین شناگران بیشتر از غیرشناگران می باشد. چگالی میانگین هندسی محتمل ترین تعداد کلی فرم معادل ۱۲۱۳ در مورد ساحل آب دریا به زحمت قابل پذیرش و ۲/۴۳ در مورد ساحل نسبتاً غیرآلوده در ۱۰۰ میلی لیتر ذکر شده و تعداد کلی فرم وابسته به آنها به ترتیب ۵۶۵ و ۴/۲۸ گزارش شده است. از طرف دیگر، شنا در آب های دریا که حاوی تعداد ۱۰ عدد آنتروکوک (فیکال استرپتوکوکسی) در ۱۰۰ میلی لیتر باشد، شناگران را با خطر اختلالات معده ای، روده ای مواجه می کند. عده ای از محققان، وابستگی تنگاتنگی را بین بیماری اسهال و شنا در آب رودخانه که میانگین فیکال کلی فرم آن ۱۷،۵۰۰ عدد در ۱۰۰ میلی لیتر باشد، گزارش نموده اند.

این نتیجه، از بررسی وضعت شش شناگر که در آب رودخانه شیگلاسونه ئی شنا کرده اند، حاصل شده است. تحقیقات انجام شده در خصوص شنا در آب شور دریا، حاکی از آن است که آب شور، وقوع بیماری را افزایش نمی دهد. میکروارگانیسم هائی که به عنوان شاخص احتمالی برای کیفیت آب شنا پیشنهاد شده، عبارت است

از کلی فرم، فیکال کلی فرم، فیکال استرپتوکوکسی و سودوموناس آئروژینوزا، کلسترودیوم پرفرنژنس که به گونه ای با مدفوع انسانی مرتبط هستند. کلستردیوم پرفرنژنس، شیگلاها و سالمونلاها در مطالعات اختصاصی، برای پی بردن به کیفیت آب از لحاظ بهداشتی جهت شنا در سواحل دریا مورد استفاده قرار گرفته است ولی باید توجه داشت که فیکال استرپتوکوکسی و کلستریدیوم پرفرنژنس بهترین شاخص قلمداد می شود. استاندارد کلی فرم، بیشترین عامل بهداشت عمومی در خصوص قضاوت روی کیفیت بهداشتی آب های تفریحی محسوب می شود. عده ای از محققان، وقوع موارد لپتوسپیروزیس را در نزد افرادی که در آب آلوده به فاضلاب خانگی، فضولات حیوانی وحشی، گله گاو، گوسفند، موش آبی و… به شنا پرداخته اند، گزارش نموده و بر عدم استفاده از چنین آب هائی برای شنا تأکید کرده اند.

مطالعه پژوهشگران نشان داد که هفت کودک مبتلا به لپتوسپیروز، بر اثر شنا در آب های نهری که وسط یک چراگاه و مرتع عبور می کرده است به این بیماری مبتلا شده اند و نزدیک ده مورد شیوع لپتوسپیروز، بر اثر شنا در آب های نهری که وسط یک چراگاه و مرتع عبور می کرده است به این بیماری مبتلا شده اند و نزدیک ده مورد شیوع لپتوسپیروز در گذشته، بر اثر شنا در آب های طبیعی در آمریکا گزارش شده است.

بیماری نادری که با نام اختصاری (meningoencephalits pimary amebic) معروف و غالباً برای انسان کشنده است، در اثر شنا یا استحمام و یا شیرجه رفتن با سر به داخل آب شیرین و لب شور آلوده، ممکن است ایجاد شود.

استخرهای آب گرم و آب های گرم معدنی و غیر سرپوشیده در بروز این بیماری نقش دارند. عامل بیماری، تک یاخته تاژک دار آزاد زی به نام هگ می باشد و گونه ای است که در خاک، سبزیجات در حال فساد و آب شیرین طبیعی یافت می شود.

کیست نائگلریا (Naegleria cysts) به حالت معلق، در آب با حرارت ۵۶ درجه سانتی گراد، قدرت حیاتی خود را حفظ می کند. در PH معادل ۴/۷ تا ۸/۷۸، Acanthamoeba که یک آمیب دیگر آزاد زی می باشد غالباً موجب عفونت تحت حاد مزمن شده و در مقایسه با PAM از شدت کمتری برخوردار است و ممکن است از طریق یک ضایعه پوستی وارد بدن انسان شود، لذا گردش دائمی آب، وجود صافی، وجود و کلر آزاد باقیمانده حداقل ۳ میلی گرم در لیتر چنین استخرهائی توصیه شده است.

در غیر این صورت باید برای جلوگیری از ورود فاضلاب، سیلاب و زه آب های کشاورزی اقدام های لازم به عمل آید و هرگونه ترک و شکاف که می تواند محل مناسبی برای جایگزین شدن کیست آمیب و مانع از دسترسی کلر به آن باشد، بایستی ترمیم و از بین برده شوند. لازم به ذکر است که کیست نائگلریا در مدت ۱۰ دقیقه به وسیله ۴ میلی گرم در لیتر کلر آزاد در PH ۲/۷ تا ۳/۷ در حرارت ۲۵ درجه سانتی گراد، به وسیله ۲ میلی گرم در لیتر در زمان ۲۰ دقیقه، غیرفعال می شود.
استخرهای شنا:

در استخرهای شنا امکان انتقال مستقیم و یا غیرمستقیم عفونت های چشم، گوش، دستگاه تنفسی، پوست و سایر بیماری ها از فرد شناگر به دیگر افراد وجود دارد به ویژه اگر آب، فاید یک گندزدای فعال نظیر کلر آزاد قابل استفاده باشد.

داده ها و اطلاعات اندکی در خصوص بیماری اکتسابی از استخرهای شنا وجود دارد. عفونت های پوستی ناشی از Mycobacterum marinum منجر به پیدایش گرانولوما granuloma به دنبال شنا در استخرهای عمومی گزارش شده است.

دیگر عفونت های باکتریائی، ویروسی مشتمل بر کونژنکتیویت و تب نیز به شنا در استخرهای عمومی که معیار و ضوابط بهداشتی در آنها به خوبی اعمال نمی شود، نسبت داده شده است.

یماری Giardia Iambia در اثر بلعیدن احتمالی آب استخری که به وسیله دفع مدفوع از کودک ناقل، آلوده شده بود، گزارش شده است (استخر، دارای صافی شنی تند بود که هر ۶ ساعت یکبار تجدید می شده ولی فاقد کلر باقیمانده است) شیوع و همه گیری ژیاردیازیس در یک استخر شنای عمومی در سال ۱۹۸۵ در آتلانتا گزارش شده است.

حادثه دیگر، آلوده شدن آب استخر شنا به مدفوع و شیوع cryptosporidiosis و ابتلا ۴۴ نفر در ۵ گروه مجزا می باشد. در آن نمونه، گرچه میزان کلر باقیمانده در آب حدود ۲ میلی گرم در لیتر بوده، ولی یکی از صافی های دیاتومه ای از کار افتاده بوده است.

تعمیر و بازسازی دستگاه صافی موجب گردید که شیوع بیماری مهار شده و تحت کنترل درآید. از آنجا که ائوسیست های کریپتوسپوریدیوم (cryptosporidium oocysts) در مقابل گندزدائی معمول که با کلر انجام می گیرد، از خود مقاومت نشان می دهند، لذا دستگاه صافی بایستی قادر به حذف ائوسیست، یعنی اندازه مؤثر آن ۴ تا ۶ میکرومتر باشد. آب استخرهای شنا نه تنها دریافت کننده مواد دفعی بدن نظیر موکوس بینی، بزاق، دهان، عرق می باشد، بلکه چنانچه رفتن به دستشوئی و عمل دوش گرفتن با آب گرم و صابون زدن در جایگاه ویژه در محوطه استخر و قبل از ورود به آب صورت نگیرد، آثار مواد دفعی مدفوعی، ادرار و پوست مرده و آلودگی های محل کار یا خیابان که بر روی پوست بدن نشسته اند، همچنین مایع های دستشوی بدن، روغن ها، کرم ها، و دیگر آلاینده ها نیز به آب وارد می شوند و بهداشت آب و سلامت شناگران را به مخاطره خواهند انداخت.

به علاوه، استخرهای غیر سرپوشیده از گرد و خاک ناشی از وزش طوفان ها، گرده های گل گیاهان و دیگر آلودگی های هوا در امان نیستند و همه این موارد، بر ضرورت توجه ویژه به عملیات صافی، گندزدائی و راهبر مناسب و استفاده از توالت و بهره گیری از دوش آب گرم و صابون قبل از ورود به آب استخر، تأکید دارند و از لزوم حفظ سلامت افراد و رعایت وضع ظاهر بهداشتی و مطبوع حکایت دارند.
کیفیت آب استخر شنا:

کیفیت بهداشتی استخر شنا با برخی از آزمون های میکروبیولوزی، شیمیائی و فیزیکی معین و مشخص می شود. آزمون ها براساس شیوه شرح داده شده در کتاب روش های استاندارد به کمک نیروهای ارائه دهنده خدمات آزمایشگاه انجام می گیرد. ا

نجمن بهداشت عمومی آمریکا و کمیته مشترک استخرهای شنا و شناگاه های سرپوشیده عمومی، در خصوص کیفیت بهداشتی استخر شنا، شرایط زیر را بیان نموده اند:

۱. شمارش تمام کلی فرم در ۱۰۰ میلی لیتر، راهنما ۵۰۰، اجباری ۱۰۰۰۰، دو هفته یکبار.

۲. شمارش کلی فرم های مدفوعی در ۱۰۰ میلی لیتر، راهنما ۱۰۰، اجباری ۲۰۰۰، دو هفته یکبار.

۳. استرپتوکوک های مدفوعی در ۱۰۰ میلی لیتر، راهنما ۱۰۰، منابع موثق و صالح.

۴. تعداد سالمونلا در لیتر راهنما صفر، منابع موثق و صالح

۵. انتروویروس PFU در ۱۰ لیتر فیزیک و شیمیائی، اجباری صفر، منابع موثق و صالح.

۶. PH، راهنما ۶ تا ۹، اجباری منابع موثق و صالح.

۷. رنگ، راهنما بدون تغییر رنگ طبیعی، اجباری دو هفته یکبار.

۸. روغن های معدنی برحسب میلی گرم در لیتر ۳/۰ کمتر یا مساوی ـ روی سطح آب و بدون پیدایش بو بدون پیدایش لایهٔ مرئی دو هفته یکبار.

۹. مواد فعال سطحی و دتر جنب میلی گرم در لیتر برحسب لوریل سولفات ۳/۰ کف بدون دوام دو هفته یکبار.

۱۰. فنول ها میلی گرم در لیتر فنول ۵۰۰/۰ بزرگتر یا مساوی، بدون بوی ویژه منابع و موثق ویژه.

۱۱. شفافیت برحسب متر ۲، ۵۰/۰ کمتر یا مساوی ـ، دو هفته یکبار.

۱۲. درصد اشباع اکسیژن محلول ۸۰ تا ۱۲۰، منابع و موثق ویژه.

۱۳. مواد قیری باقیمانده و مواد شناور مانند چوب و پلاستیک، عدم وجود و حضور..